پیشگیری و درمان یبوست
.
یبوست (Constipation) بیماری ای است که در آن فرد بسختی اجابت مزاج کرده و میزان دفع مدفوع کم می شود.
مدت نرمال اجابت مزاج و فاصله بین آنها بین افراد مختلف متفاوت است. با اینحال عموما کم تر از سه بار اجابت مزاج در هفته یبوست نامیده می شود.
هرچند یبوست گاه به گاه و موقتی بسیار معمول می باشد، بعضی افراد دچار یبوست مزمن بوده که باعث مشکل در زندگی و توانایی انجام وظایف روزانه شان می شود. یبوست مزمن می تواند باعث زورزدن بیش از حد برای دفع مدفوع و سایر مشکلات شود. درمان یبوست مزمن بسته بدلیل آن متفاوت است.
.
• یبوست مزمن
یبوست زمانی مزمن نامیده می شود که شما حداقل 2 تا از این علایم را در طول 3 ماه گذشته داشته اید.
در صورتیکه شما تغییرات مداوم و غیرقابل توضیحی در مدفوع خود حس کردید باید به پزشک مراجعه نمایید.
.
علایم و نشانه های یبوست مزمن شامل:
1. اجابت مزاج کم تر از 3 بار در هفته
2. مدفوع بزرگ و یا سخت
3. فشار و زورزدن زیاد برای اجابت مزاج
4. احساس اینکه در روده و یا مقعد شما چیزی مانع دفع مدفوع می شود
5. احساس اینکه روده و یا مقعد شما کاملا از مدفوع تخلیه نشده است
6. نیاز به کمک برای دفع مدفوع از مقعد همچون فشار دادن شکم و یا استفاده از انگشت برای پاک کردن مقعد از مدفوع
.
.
• دلایل
یبوست معمولا بدلیل اختلال در عملکرد روده رخ می دهد. بعضی از علل معمول این اختلال و یبوست شامل:
1. دریافت کم و ناکافی آب
2. دریافت کم و ناکافی فیبر
3. تغییر در رژیم معمول غذایی و یا برنامه زندگی در اثر خیلی از موارد همچون مسافرت
4. فعالیت و ورزش ناکافی و بی تحرکی
5. مصرف مقادیر زیاد محصولات لبنی
6. استرس
7. کم کاری تیروئید
8. بیماری های مغز و اعصاب همچون بیماری پارکینسون و یا ام اس، آسیب های نخاعی و یا سکته مغزی
9. داروهای ضد اسید که حاوی کلسیم و یا آلمینیوم هستند
10. بعضی از انواع داروها (بخصوص داروهای مسکن قوی از جمله داروهای مخدر دار، داروهای ضدافسردگی و یا آهن)
11. افسردگی
12. اختلالات خوردن
13. سندرم روده تحریک پذیر
14. بارداری
15. سرطان کولون یا روده بزرگ
.
.
• افراد در خطر
عواملی که خطر ابتلا به یبوست مزمن را افزایش می دهند، شامل:
1. افزایش سن و پیر شدن
2. زن بودن
3. خشکی و کم آبی بدن
4. رژیم غذایی کم فیبر
5. کم تحرکی و یا عدم تحرک
6. مصرف داروهای خاص همچون آرام بخش ها، داروهای مخدردار و یا داروهای پایین آورنده فشار خون بالا
.
.
• عوارض
یبوست مزمن می تواند عوارضی از جمله:
1. رگ های ورم کرده در مقعد (هموروئید)
2. پاره شدن پوست مقعد (فیشر مقعد)
3. عدم توانایی در دفع مدفوع
4. بیرون زدن کمی از روده از مقعد (پرولاپس رکتوم)
.
.
• درمان یبوست
درمان برای یبوست مزمن معمولا با تغییرات سبک زندگی و رژیم غذایی شروع می شود،اگر این درمان ها کافی نبود پزشکتان ممکن است برای شما دارو و یا حتی جراحی توصیه نماید.
.
1- تغییرات سبک زندگی و رژیم غذایی
مصرف فیبر را افزایش دهید، اضافه کردن فیبر به رژیم غذایی باعث سنگین شدن مدفوع و افزایش سرعت عبور آن در روده می شود. افزایش ناگهانی مصرف فیبر می تواند باعث نفخ و باد شکم شده پس کم کم این میزان را افزایش دهید.
بیشتر روزهای هفته ورزش نمایید، فعالیت جسمانی باعث افزایش فعالیت در روده ها شده و به دفع مدفوع کمک می کند.
مصرف مایعات گرم بخصوص در صبح ها.
مصرف میزان مناسب آب در روز.
.
2- استفاده از ملین ها
مکمل های حاوی فیبر، این مکمل ها باعث سنگین شدن مدفوع شما می شوند. بعضی از انواع این مکمل ها شامل فیبرکن (FiberCon)، متاموکی (Metamucil)، کنسیل (Konsyl) و سیتروسل (Citrucel) می باشند. مواد تشکیل دهنده این فیبرها عموما متیل سلولز، پسیلیوم، پلی کاربوفیل کلسیم و صمغ گوار می باشند.
روان کننده ها، این مواد به جابجایی مدفوع درون روده کمک می کند، روان کننده های معمول شامل روغن های معدنی می باشند.
استفاده از تنقیه، شیر منیزنیم و سایر محرک ها هم برای درمان یبوست مورد استفاده قرار می گیرد.
.
3- استفاده از داروها
داروهایی که باعث ورود آب به روده می شوند، این داروها با وارد کردن آب به روده سرعت حرکت مدفوع را افزایش می بخشند، این داروها شامل لوپی پروستون (Amitiza) و لیناکتولاید (linaclotide) می باشند که حتما باید با دستور پزشک مصرف شوند.
بعضی از داروهایی که هنوز در مرحله تحقیق و بررسی بوده و برای درمان یبوست مورد مطالعه قرار می گیرند.
.
4- تمرینات ماهیچه های لگنی
این تمرینات با آموزش و کمک فیزیوتراپ انجام می شوند و تمرینات بیوفیدبک (biofeedback) نام دارند.
.
5- جراحی
در صورتیکه با راههای بالا مشکل یبوست شما حل نشد و یا دلیل یبوست شما مشکلاتی همچون فیشر مقعد، تنگی و یا … باشد.
.
.
• پیشگیری
بهترین راه برای مدیریت یبوست، پیشگیری از آن بوده که معمولا از درمان آن راحت تر است.
مصرف میزان مناسبی مایعات، ورزش کافی در طول هفته و رژیم غذایی پرفیبر، عدم احتباس مدفوع(مدفوع کردن هنگامی که احساس داشتن مدفوع کردید و بتعویق نیانداختن آن) از بهترین راهها برای پیشگیری از ابتلا به یبوست می باشند.
.
Reza Nazmi رضا نظمی 